Zbog nepravilnosti u postupcima javnih nabavki, odnosno kršenja Zakona o javnim nabavkama, prema istraživanju portala MojBečej.rs, među pojedinim opštinama u Potiskom regionu, najviše novca za naknadu štete u poslednjih gotovo šest godina morala je da isplati opština Novi Bečej, 436.250 dinara, dok opština Srbobran, primera radi, nije po tom osnovu morala da izdvoji ni dinar.
Redakcija portala MojBečej.rs analizirala je iznose koje su opštine Bečej, Novi Bečej, Senta, Temerin i Srbobran, kao naručioci, morale da isplate na osnovu rešenja Republičke komisije za zaštitu prava u postupcima javnih nabavki, kao naknadu štete ponuđačima koji su se žalili zbog kršenja Zakona o javnim nabavkama.
U podatke koje sada predstavljamo ne ulaze javna preduzeća i ustanove i druga pravna lica čija su osnivači pomenute opštine. Inače, opština i najčešće imaju najviše postupaka javnih nabavki, sa najviše novca u budžetu na raspolaganju, u odnosu na javna preduzeća i ustanove.
Među opštinama koje su bile fokus ovog istraživanja opština Novi Bečej je izdvojila najviše novca za naknadu štete u postupcima javnih nabavki – 436.250 dinara. To su ujedno troškovi za četiri postupka javnih nabavki na čiju su se pravilnost žalili ponuđači. Tri su vođena pred Republičkom komisijom za zaštitu prava, dok je jednu žalbu usvojila opština. Republička komisija je u potpunosti poništila postupak javne nabavke radova na izgradnji kapele uz pravoslavno groblje u Bočaru iz 2014. godine, a na ime naknade štete opština Novi Bečej je morala da isplati 102.500 dinara.
U 2015. zbog nepravilnosti u postupku izgradnje objekata fekalne kanalizacije u Novom Bečeju u isplaćeno je 157.500 dinara, za rekonstrukciju i adaptaciju Stare opštine Vranjevo 60.000 dinara.
Naručilac (opština) je usvojio navode podnosio za zaštitu prava u postupku nabavke za usluge odnosa sa javnošću i PR menadžera opštine Novi Bečej od maja 2016. godine i isplatio mu 116.250 dinara. U ovom slučaju, opština je priznala nepravilnosti, stoga se postupak nije vodio pred nadležnom Republičkom komisijom.
Prema informacijama iz Odeljenja za privredu i lokalni ekonomski razvoj opštine Senta od 1. januara 2011. do 29. novembra 2016. godine na ime troškova postupaka zaštite prava u postupcima javnih nabavki gde je naručilac opština Senta isplaćen je iznos od 408.500 dinara. Radi se o osam postupaka koje je sprovodila opština Senta.
U 2014. godini je plaćeno 110.000 dinara zbog nepravilnosti u nabavci uslugu prevoza učenika i nastavnika, što je ujedno i najveći iznos koji je morao biti plaćen. Iznos od 30.000 dinara plaćen je u postupku nabavke usluga bezbednosti i zaštite zgrade Gradske kuće, potom još jednom, 30.000 dinara, za postupak za nabavku fizičko – tehničkog obezbeđenja bivše Kudelje i kasarne. Interesantno je da je opet isplaćen iznos od 54.750 dinara u postupku nabavke usluga bezbednosti i zaštite zgrade Gradske kuće, pa isto toliko i za obezbeđenja bivše Kudelje i kasarne. Tačno 46.500 dinara plaćeno je u postupku nabavke radova za unapređenje bezbednosti saobraćaja, odnosno popravku puteva na teritoriji opštine Senta, ali i 52.500 dinara u postupku održavanja bankina pored puteva za potrebe opštine Senta.
Opština Bečej, o čemu smo ranije pisali, iz čijeg se budžeta u najvećem iznosu finansiraju javne nabavke u opštini Bečej, u 2014. godini na ime troškova zaštite prava isplatila je 56.500 dinara DOO „Anđeo čuvar“ iz Kanjiže i 102.500 dinara DOO „Eko – dez“ iz Beograda. U 2015. godini opština Bečej isplatila je po jednom osnovu naknadu za zaštitu prava, 56.500 dinara firmi „Sistem – FPS Obezbeđenje“ iz Beograda, dok je ove godine „Vojvodinaput – Pančevo“ AD isplaćeno 111.156 dinara. U 2013. godini nije bilo postupaka protiv opštine Bečej pred Republičkom komisijom, dok iz Odeljenja za budžet i finansije nisu mogli da dostave podatke o eventualnim postupcima iz 2011. i 2012. godine, jer je promenjen knjigovodstveni program i ne raspolažu podacima o isplatama iz tog perioda.
Opština Temerin je morala da plati 40.000 dinara za naknadu troškova zaštite prava u postupcima javnih nabavki i to je ujedno i jedina javna nabavku na koju su se ponuđači žalili. Radi se postupku nabavke opreme za video nadzor.
Prema podacima kojima raspolaže portal MojBečej.rs, opština Srbobran nije imala izdatke ovog tipa u proteklih skoro šest godina.
Ogromni izdaci, kazna statistička greška
Vrednost javnih nabavki u Srbiji godišnje je oko tri milijarde evra. Toliko novca potroše državna i javna preduzeća i institucije za nabavku dobara i usluga, podaci su Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave. Otvaranje Poglavlja 5 o javnim nabavkama, u pregovorima s Evropskom unijom, najavljeno za danas, trebalo bi konačno da dovede do standarda koji garantuju zdraviju konkurentnost na tržištu u Srbiji i ogromne uštede novca u budžetu, navode se na sajtu Insajder.net.
Jedan od ključnih problema u sistemu javnih nabavki jeste izostanak odgovornosti za štetu nanetu javnim sredstvima i to je pravilo bez izuzetka, kaže Kristina Glavardanov, advokatica i sertifikovana službenica za javne nabavke.
Ona ističe da Zakon o javnim nabavkama u članu 54. predviđa da je komisija za javnu nabavku odgovorna i za zakonitost sprovođenja postupka, međutim, njihova uloga u praksi je najčešće neprimetna i oni samo potpisuju zapisnik bez preteranog uplitanja u njegov sadržaj.
-Iako zakon predviđa da se za članove komisije imenuju lica koja imaju odgovarajuće stručno obrazovanje iz oblasti koja je predmet nabavke, najčešće se za članove imenuju zaposleni na koje se može uticati i koji se neće previše mešati u svoj posao. Čak i kada je utvrđena odgovornost u prekršajnom ili krivičnom postupku, niko nikada nije pozvao članove komisije na odgovornost, a ni institut regresnog zahteva (prim. nov. ako bi se dosudila isplata štete nekome od ponuđača, naručilac institutom regresnog zahteva ima mogućnost nju da naplati od komisije) se ne primenjuje u odnosu na odgovorna lica kod naručioca. Ovakvim (ne)postupanjem organa kod naručioca, kao i pravosudnog sistema, nanosi se nemerljiva šteta budžetu, a štetne posledice trpe građani, zaključuje Glavardanov.
Dok su članovi Komisije za javne nabavke odgovorni za zakonitost sprovođenja tendera, na osnovu njihovog izveštaja odgovorno lice naručioca donosi odluku o dodeli ugovora.
