U zadužbini Eufemije Jović, ustanovljene za brigu o siromašnoj deci, sebe zbrinuli opštinari

Veliko „spremanje“ već mesecima traje u centru Bečeja, pa nakon rekonstrukcije glavnog trga, popularne „Pogače“, zatim oronulog dela zadužbine veleposednika Bogdana Dunđerskog, te čeonih fasada pravoslavne crkve Svetog velikomučenika Georgija i rimokatoličke Uznesenja blažene device Marije – Velike Gospe, uskoro na red dolazi kompleks od tri zdanja u kojima stoluje gradska vlast.

Među njima je i zdanje podignuto zaslugom baronice Eufemije Jović, koja je bila nezaobilazna ličnost u društvenom životu varoši kraj Tise tokom prve polovine 19. veka.

Rođena je 1779. godine u Novom Sadu, ali je detinjsvo provela u Sentandreji, gde su njeni roditelji, Đorđe i Ana Janković, imali veliku kuću i znatno imanje. Otac je potom bio kapetan Potiskog krunskog dištrikta sa sedištem u Starom Bečeju, gde se Eufemija 1801. udala za tri godine starijeg majora Stefana Jovića, barona od Sigenburga. Nije se selila ni kada je njen suprug bio na službi u Petrovaradinskoj regimenti.

Ostavši bez poroda i direktnih naslednika, svojski se potrudila da se njena dobrotvorna misija nastavi i kada nje više ne bude bilo. Samosvesna i obrazovana, nije bila obična blazirana plemkinja, već je svoju volju u poslednjoj verziji testamenta pred samu smrt 1861. godine advokatu i pred tri ugledna svedoka izdiktirala u 40 preciznih tačaka. Najveći deo svog ogromnog poseda je zaveštala Opštini starobečejske pravoslavne crkve, da raspolaže njenim Zakladama za vaspitanje i školovanje siromašne srpske dece. Svaki stipandista bio je dužan da prisustvuje bdeniju i liturgiji na Ivanjdan u znak sećanja na svoju blaženopočivšu dobrotvorku.

A stvarno je ozbiljan imetak ostavila: palatu na tadašnjem Pijačnom trgu, 283 jutra plodnih oranica i dve crkve – kapele. U jednoj, na porodičnom salašu u danas mileševačkom ataru, koja je kao zapuštena 1952. godine srušena, svake godine o Velikoj Gospojini, po njenoj želji, venčavao se jedan siromašan par mladenaca i na dar dobijao nameštaj. Druga je kapela završena u samom centru Bečeja, baš kada je baronica umrla i u nju upokojena. U kriptu su preneti posmrtni ostaci njenog muža s gradskog groblja, gde je godinu ranije sahranjen.

Uprava Zadužnine je ozbiljno shvatila svoju dužnost, pa je 1888. godine, čak, štampala poseban „Ustav“, koji je potpisao dr Aron pl. Vojnović. Dom Jovića na dobrom mestu, u čijem prvom komšiluku je izidana nova Varoška kuća, decenijama je rentiran sve dok nije, mada se nalazio u sasvim dobrom stanju, odlučeno da se sruši i tu podigne velelepno secesijsko zdanje, koje je u prizemnom delu imalo dućane i od kirije ubiran je već provit nego do tada. Prvobitni projekat je 1903. naručen i 5.000 forinti plaćen novosadskom arhitekti Momčilu Tapavici, ali iz nepoznatih razloga potom je prihvaćen projekat starijeg neimara Vladimira Nikolića, proslavljenog po dvadesetak reprezentativnih palata, koje i danas oblikuju identitet centra Novog Sada i Sremskih Karlovaca. Po kuloarima se pričalo kako Bečejci nisu hteli da se slučajno zamere moćnom patrijarhu Georgiju Brankoviću, koji je bio bliski rođak Nikolića, a i krstio ga je po rođenju. Uzalud je Tapavica pokušavao da pravdu istera na sudu, jetko osporavajući i kompentenciju Crkvene opštine, koja se „od nadničara i koještarije sastoji“. Tada su pominjane, ali nisu i dokazane, manipulacije novcem Zadužbine. Ugarsko Ministarstvo građevine je odredilo da se za zidanje može potrošiti 86.000 forinti, ali je preduzimač naplatio duplo više, jer se posao otegao sve do 1905. godine i zbog velikog štrajka dunđera.

Pre nekoliko godina portret baronice, koji je naslikao Anastasije Bocarić, iz depoa Gradskog muzeja Bečej prenet je u Varošku kuću i krasi svečanu salu.

I dok je je baronice Eufemija Jović vodila miran život brinući o imetku i dobrotvodnim akcijama, njen suprug baron Stefan Jović imao je burnu biografiju. Još kao kadet odlikovan je  zlatnom medaljom za hrabrost, jer je sa svojim vodom husara napao eskadron Napoleonovih oklopnih konjanika i mada tri puta ranjen uspeo je da oslobodi svog komandanta.

Kao otresiti komandant i nekonvecionalan taktičar, brzo je napredovao u karijeri. Kad je počela Velika buna 1848. godine, spasao je Bečej od rulje, koja je palila, pljačkala i rušila kuće činovnika, trgovaca i lokalnih Jevreja. Sa jednim odredom je blokirao grad i brzo pohapsio razbojnike.

Na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima bio je među kandidatima za vojvodu, ali je izabran njegov mlađi i poznatiji kolega general-major Stevan Šupljikac. Iako je podržao revolucionare Lajoša Košuta, uglavnom se trudio da spreči sukobe mađarskog i srpskog življa.

Kad je naredne godine pobuna ugušena, generala Stefana Jovića je Vojni sud Austrije, zbog predaje osiječke tvrđave mađarskim ustanicima, osudio na smrt vešanjem. Međutim, zbog prethodnih militarnih zasluga, kazna je zamenjena sa kaznom od 20 godina robije, koju je izdržavao u tvrđavi Olomouc, najozloglašenijem zatvoru Habzburške carevine. Posle 11 godina u zatvoru, teško je oboleo i u pušten je kući, gde je ubrzo umro.

Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva. Medijski sadržaj nastao je u okviru projekta „Javni interes u fokusu: Informisanjem ka većem ostvarivanju prava građana opštine Bečej“, koji sufinansira opština Bečej