U okviru projekta „Informisanje u kulturi – analize slučaja“ za Bečejske dane nakon usvajanja u skupštini Lokalnog plana za razvoj kulture govori član Opštinskog veća zadužen za kulturu i civilne organizacije Balaž Serda.
Ovaj strateški dokument usvojen je krajem novembra meseca na period od dve godine.
U prethodnom broju smo pisali i o sadržaju ovog dokumenta. Koje su vaša zaduženja kao člana Opštinskog veća koji je, između ostalog zadužen i za kulturu a uvezi sa kreiranjem kulturne politike u opštini Bečej?
- Kao član opštinskog veća zadužen za kulturu i civilne organizacije, vodim i koordiniram komisiju koja prima i razmatra konkurse koje raspisuje predsednik Opštine za civilne organizacije. U nadležnost komisije spadaju četiri konkursa: oblast kulture, socijalne zaštite, omladinske politike i oblast ostalih korisnika, gde mogu da se prijave organizacije čije aktivnosti i programi ne spadaju ni u jednu od navedenih oblasti. Ove godine biće raspodeljeno 18.950.000 dinara, od čega je najveći iznos, 14.000.000, namenjen organizacijama koje se bave kulturom. Ove godine je ukupno stiglo 98 prijava, od čega 33 u oblasti kulture. Tokom cele godine nastojim da u najvećoj mogućoj meri pratim rad civilnih organizacija i kulturnih institucija, da budem na raspolaganju ako je potrebna pomoć, i da posetim što više događaja. Lepo je videti aktivnost civilnih organizacija i institucija, takođe i kvalitet programa imanifestacija koje oni organizuju i
Ko je pokrenuo inicijativu da se ove godine izradi Plan razvoja kulture i kako je tekao proces ?
- Prvi korak u procesu izrade ovog dokumenta bilo je formiranje Radne grupe za izradu Plana razvoja kulture opštine Bečej i definisanje dinamike budućih aktivnosti. Prikupljanje relevantnih podataka za izradu Plan razvoja kulture je jedan od ključnih koraka u procesu izrade dokumenta. Prikupljani su sledeći podaci: demografski i geografski podaci, podaci o administraciji u kulturi, podaci o subjektima u kulturi na teritoriji opštine Bečej, podaci o izdvajanjima za kulturu u lokanoj samoupravi, podaci o mogućim dodatnim izvorima finansiranja, podaci o aktivnostima i resursima lokalnih institucija i dr. Utoku izrade Plana razvoja kulture opštine Bečej obavljeni su intervjui sa direktorima ustanova kulture i to Narodne Biblioteke Bečej, Gradskog pozorište Bečej i Gradskog muzeja Bečej. Takođe je sprovedena anketa za građane u cilju utvrđivanja potreba i zadovoljstva kulturnom ponudom u opštini Bečej. Anketa je bila postavljena na internet stranici opštine Bečej, a putem elektronske pošte upućena akterima u kulturi. Na osnovu sagledane situacije i prikupljenih podataka, definisani su pravci razvoja opštine i prioriteti u oblasti kulture u naredne tri godine. U definisanju i kreiranju konkretnih aktivnosti, pored navedenih podataka, ključnu ulogu je imala analiza resursa, odnosno realne mogućnosti ukupnih lokalnih resursa.Finalni korak u procesu izrade Plana razvoja kulture opštine Bečej je usvajanje dokumenta.Da li se lokalni plan naslanja na krovne dokumente, s obzirom da su i pokrajinski i državni još uvek u pripremnoj fazi?Najvažnije je da imamo plan u oblasti kulture i njenog razvoja, koji će poslužiti kao polazna tačka u budućnosti. Plan razvoja kulture Opštine Bečej je izrađen na osnovu Zakona o kulturi, Srednjoročnog plana Opštine Bečej za period 2023 – 2025. godine i Plana razvoja Opštine Bečej za period 2024 – 2030. godine. Uprkos nepostojanju strateških dokumenata u oblasti kulture na državnom i pokrajinskom nivou, opština Bečej, na osnovu člana 7 Zakona o kulturi, a u cilju zadovoljavanja potreba građana u kulturi, kao sastavni deo Plana razvoja opštine, doneo je ovaj Plan razvoja kulture. U procesu izrade dokumenta proučen je Predlog Strategije razvoja kulture Republike Srbije od 2020. do 2029. godine koji je usvojila Vlada Republike Srbije u martu 2020. godine, a koji uređuje ciljeve i prioritete razvoja u oblasti kulture, planskii sistematski reguliše javni interes u oblasti kulture i određuje strateške prioritete razvoja kulture, te kaotakav, predstavlja oslonac za izradu planskih dokumenata u ovoj oblasti na lokalnom nivou. Takođe, Plan razvoja kulture je u skladu sa Strateškim prioritetima razvoja kulture Republike Srbije od 2021. do 2025.godine koje je donelo Ministarstvo kulture i informisanja kao i sa Agendom održivog razvoja do 2030.godine.
Na koji način je sastavljena inicijalna anketa za ovaj plan?
- Upitnik smo sastavili kako bismo dobili povratne informacije o tome u kojoj meri kulturni život OpštineBečej, manifestacije i program kulturnih institucija i civilnih organizacija odgovaraju potrebama ljudi i koliko često ih oni posećuju. Takođe smo zamolili ispitanike da istaknu najvažnije događaje za njih i da iznesu eventualne predloge ukoliko primete nedostatke. Iz odgovora se može zaključiti da oni koji redovno posećuju manifestacije pronalaze ono što im odgovara, i ako iznose i neke kritike, zadovoljni su manifestacijama i događajima koje nude institucije i civilne organizacije.
Šta su osnovni proiriteti u razvoju kulture u narednom periodu prema vašem mišljenju, da li je to politika koja je bazirana na čuvanju baštine ili je više okrenuta ka savremenom stvaralaštvu?
- Očuvanje tradicije i savremena umetnost, kao i stvaralaštvo, su podjednako važni, oboje ima svoju ulogu i pozitivan uticaj na društvo. Činjenica je da u našoj Opštini ima više udruženja koje se bave očuvanjem tradicicije nego stvaranjem u nekoj od umetničkih grana, ali to ne znači da je očuvanje tradicije prioritet. Usvojeni plan je važan jer ne gleda samo u budućnost, već služi i kao izveštaj o trenutnom stanju. Možemo reći da je osnova, polazna tačka dobra, a osnovno pitanje, prioritet je po mom mišljenju to da vidimo kako i gde se možemo razvijati. Svake godine trebalo bi da odvojimo više sredstava za razvoj kulture, mo-ramo povećati budžet institucija. Potrebna je još bliža saradnja sa civilnim organizacijama, moramo ih upoznati sa mogućnostima, sa pokrajinskim, republičkim konkursima, projektima i konkursima iz Mađarse i iz ostalih zemalja Evropske Unije, jer na taj način takođe mogu doći do sredstava. Važno je naglasiti da podrška dodeljena putem konkursa iz Opštinskog budžeta nije dovoljna. Deo civilnih organizacija prepoznaje ove mogućnosti, redovno ih koristi, ali kod mnogih se i dalje može primetiti ovaj nedostatak.
Koliko je kulturna politka opštine Bečej inkluzivna i namenjena osetljivim grupama, koliko ruralnim područjima u opštini? Kako funkcionišu sada i koji su problemi u seoskim domovima kulture?
- U našoj Opštini se organizuje više manifestacija i programa koji su posebno usmereni određenim društveno osetljivim grupama i njihovim članovima. Brojne civilne organizacije se bave problemima ovih grupa i pitanjima koja se odnose na njih, i to veoma uspešno. Sredstva za ove programe, ili bar deo njih, Opština obezbeđuje putem četiri pomenuta konkursa. Što se tiče sela, kulturni život je kvalitetan isto kao i u samom Bečeju. Upoznati smo i sa svim problemama, koji su ponekad jako teško rešivi. Jedan od najvećih problema je nedostatak ljudi. Deca koja se uključe u rad kulturnog udruženja u selu, obično napuštaju svoje rodno selo već za vreme srednje škole. Iako ostanu deo kulturnog života kasnije, to obično čine van svog rodnog sela. Problem nedostatka ljudi, smanjenje članstva i nedostatak novih članova su prepoznati problemi, ali se ne mogu rešiti samo materijalnim resursima. Ovo je veoma složeno pitanje koje, naravno, nije prisutno samo u Bečeju. Vreme ne staje, stanje zgrada se pogoršava, i moramo što pre pronaći način da obezbedimo finansijska sredstva za obnovu ovih zgrada.
Koji su osnovni programski elementi tri centralne gradske ustanove kulture a koji su problemi i da li su rešivi?
- U Opštini Bečej imamo tri kulturne ustanove koje igraju važnu ulogu u kulturnom životu i razvoju Opštine. Ove ustanove direktno dobijaju sredstva iz Opštinskog budžeta, ali takođe konkurišu na raznim konkursima kako bi povećale svoj budžet. Gradsko pozorište i Narodna biblioteka organizuju značajne manifestacije kao što su festival monodrame Be:femon, (Gradsko pozorište) i „Nedelja džentlmena“ (Narodna biblioteka), takođe i druge manifestacije: pozorišne predstave, koncerte, filmske projekcije, književne večeri, izložbe likovne umetnosti, promocije knjiga i edukativna predavanja. U Gradskom pozorištu rade četiri dramske sekcije, u okviru te ustanove funkcioniše i folklorno društvo „Đido“, Narodna biblioteka ima 4.500 članova na opštinskom nivou i njen katalog sadrži 70.090 knjiga. Gradski muzej organizuje oko 8 izložbi godišnje. Polovina izložbi su autorske izložbe kustosa, a drugu polovinu čine gostujuće postavke. Muzej poseduje 18.000 predmeta i učestvuje u arheološkim iskopavanjima, proširujući svoju kolekciju. Glavni problem je nedostatak prostora, što je povezano sa stanjem zgrada u kojima se ove institucije nalaze i rade. Najhitnije trenutno je rešavanje problema rekonstrukcije krova Gradskog muzeja. Opštinski budžet nije dovoljan za rešavanje ovih problema. U dogovoru sa direktorima zajednički moramo pronaći način da obezbedimo potrebna finansijska sredstva i da realizujemo ove projekte.
Kulturna politika u planu je u dobroj meri usmerena na manifestacije, šta je cilj takvog pristupa, kojim „posetiocima“ su te manifestacije namenjene, šta bi trebalo da čini osnovni kulturni brend naše opštine?
- Plan je usmeren na manifestacije pošto kultura na taj način dolazi do ljudi, na taj način kultura dolazi u direktan kontakt sa ljudima koji se ne bave kulturom, već su ljubitelji, konzumenti nekog dela, koncerta, nastupa, izložbe. Publika je podjednako važna kao i sam „izvođač“. Nema smisla imati delo ako nema onih koji ga prihvataju, konzumiraju. Za nas je važno da pokušamo da privučemo što više ljudi na manifestacije, kako bi se kod onih koji možda do sada iz nekog razloga nisu imali potrebu za kulturom, ta potreba stvorila. Tu potrebu treba stvoriti i održavati. Što se brenda tiče, mi možemo da učestvujemo u meri da postavimo smernice, obratimo pažnju nakvalitet, iznesemo svoje mišljenje, ali kulturu treba pustiti da se razvija sama, iz temelja, koliko god je tomoguće. Verujem da će se tada, bez intervencije „od gore“ razviti i one specifične karakteristike koje čine kulturni život Opštine Bečej jedinstvenim.
Koliko je programski deo kulturne ponude namenjen očuvanju nacionalnih zajednica u Bečeju?
- Opština Bečej ima brojna udruženja čiji je cilj očuvanje i prenošenje mađarske tradicije, jedinstvene mađarske kulture i nacionalnog identiteta. Posebno se tu ističu Mađarsko kulturno društvo „Petefi Šandor“ i Društvo intelektualaca „Braća Tan“. Ova dva udruženja zajedno imaju više od 350 članova i organizuju oko 70 manifestacija godišnje. Mađarsko kulturno društvo „Petefi Šandor“ se primarno bavi očuvanjem tradicija, folklorom, ali ima i sekcije za pozorišnu umetnost, savremeni ples i slikarstvo, sa oko 50 nastupa godišnje van svojih manifestacija. Društvo intelektualaca „Braća Tan“ pored istaknutog kulturnog delovanja, uspešno deluje i u oblasti nauke, obrazovanja i društvenog razvoja. Poseduje stalnu izložbenu galeriju i interaktivni park. U Bečeju se održava i Umetničko takmičenje srednjoškolaca, na koje dolaze učenici iz cele Vojvodine da se takmiče u recitovanju poezije i proze, dramskom monologu, kao i da predstave svoje samostalne radove, prevode, muzički obrađene pesme, likovne radove i fotografije. Mađarske civilne organizacije u Bečeju imaju razvijenu i odličnu mrežu kontakata i čine sastavni deo mađarskog kulturnog života u Karpatskom basenu.
Da li postoje kulturni programi koji su deo nekih regionalnih inicijativa, festivala i da li postoji saradnja sa međunarodnim ustanovama i fondacijama koje podržavaju kulturne sadržaje ugradu?
- Naravno, organizacije i ustanove u opštini Bečej su često domaćini ili organizatori programa i manifestacija koji su prisutni u okviru regionalne inicijative, ali je tipičnije da organizuju “samostalne” programe. Kao što sam već pomenuo, nekoliko organizacija koristi međunarodne mogućnosti, ali još uvek ima mnogo toga da se poboljša u ovoj oblasti.
Kakva je medijska podrška za kulturna dešavanja u gradu, koliko lokalni mediji prate dešavanja, koliko su programi koje finansira i opština ali i udruženja medijski vidljivi?
- Što se tiče medijske podrške ne vidim nedostatke, smatram da se o događajima redovno piše i izveštavau lokalnim i regionalnim medijima. Međutim, za vidljivost danas više nije dovoljno oslanjati se samo na tradicionalne medije, društveni mediji nude mogućnosti koje u velikoj meri povećavaju vidljivost organizacija i omogućavaju direktniju komunikaciju sa ljudima. Važno je da civilne organizacije iinstitucije ovo iskoriste
Povodom usvajanja lokalnog Plana razvoja kulture 2024-2026. godine, a u okviru projekta „Informisanje u kulturi – analize slučaja“ koji Bečejski dani realizuju u saradnji sa Ministarstvom kulture objavljen je ovaj razgovor.
