Zbog učestalih diskusija na društvenim mrežama o odnošenju smeća, kantama, kontejnerima i deponiji u opštini Bečej, rešili smo da se pozabavimo ovom tematikom, te će se na portalu mojBečej.rs u narednom periodu objavljivati istraživački tekst u nastavcima. Nadamo se da ćemo ovim feljtonom uspeti da odgovorimo na pitanja o snivanju i poslovanju „Potisja“, ali i da ćemo mnoga nova otvoriti.
Sa razvojem civilizacije otpad postaje sve alarmantniji problem, pa se u XXI veku više pažnje posvećuje zaštiti životne sredine. Taj trend nije zaobišao ni našu opštinu. Kod građana i u javnom mnjenju se sve glasnije priča o ovom problemu. Akcenat priče kod nas, u opštini Bečej, stavlja se na problem upravljanja čvrstim i drugim vrstama otpada i nepostojanje planskih dokumenata upravljanja otpadom u našoj opštini.
Tadašnja lokalna vlast, 2006. godine na čelu sa predsednikom opštine Dušanom Jovanovićem (tada bio u DSS) i njegovim zamenikom Knezi Peterom (tada bio u SVM), te predsednikom Skupštine opštine Bečej Sabo Endreom (tada bio u KJK), počinje polako i stidljivo da priča o ovoj temi. Član veća zadužen za ekologiju i zaštitu životne sredine, Goran Sadžakov (tada bio u KJK) ukazuje javnosti na probleme koji postoje u ovoj oblasti sa sakupljanjem i odvoženjem smeća, divljim deponijama, cenom usluge, kantama i kontejnerima, funkcionisanjem JP “Komunalac” i tako dalje.
Istovremeno, u javnosti Bečeja raste nezadovljstvo radom JP “Komunalac”. Opštinska vlast odlučuje da problem reši tako što će poslove sakupljanja i odvoženja smeća i održavanja deponija na teritoriji opštine Bečej poveriti privatnom partneru i raspisuje konkurs, kako se isticalo, da bi se uveo drugačiji sistem upravljanja otpadom, naravno u pozitivnom smislu. 21.02.2007. godine na XXXII sednici SO Bečej donosi se odluka o raspisivanju konkursa. Konkurs se zatvara 30.05.2007. godine. Na konkurs se javlja nekoliko stranih investitora, međutim odlukom tadašnje vlasti konkurs se poništava iz razloga kako se navodi “što opština ne bi imala nikakav uticaj na gazdovanje smećem na svojoj teritoriji”.
Razlog zbog koga se konkurs poništava je blago rečeno neutemeljen, jer tekst i uslove iz konkursa je sastavljala ta ista opštinska vlast, a u njenim kasnijim koracima ćemo videti da to i nije bio glavni razlog poništavanja konkursa, već samo bacanje prašine u oči građanima. U tim trenucima priča o promeni sistema upravljanja otpadom u korist građana polako splašnjavanja u javnosti.
Nekoliko meseci se o ovoj temi nije čula nijedna reč lokalnih čelnika, u medijima nije bio napisan nijedan članak i nije bilo naznaka da se nešto radi po ovom pitanju. Međutim, u uskom krugu ljudi tadašnje bečejske vlasti napravljen je plan da se posao poveri firmi iz Mađarske, direktnom pogodbom, bez konkursa, bez tendera, kršeći i izbegavajući nekoliko zakona, bez urađene studije izvodljivosti, bez učešća stručne javnosti, a što je najgore od svega bez znanja građana naše opštine.
Plan se sastojao iz osnivanja zajedničke firme kako bi pojedinci iz opštinske vlasti imali mogućnost zajedničkog upravljanja firmom sa inostranim partnerom. Priča o poveravanju poslova sakupljanja i iznošenja smeća na teritoriji opštine Bečej sa inopartnerom iz Mađarske dobija epilog koji se verifikuje na sednici Skupštine opštine Bečej 19.03.2008. godine, kada se donosi odluka o osnivanju Društva za pružanje komunalnih usluga “Potisje”, društvo sa ograničenom odgovornošću Bečej.
Tadašnji lokalni parlament, uz obrazloženja predsednika Opštine Bečej, Dušana Jovanovića o potrebi tržišnog načina gazdovanja smećem i usvajanju novog pristupa rešavanju ovog problema gde smeće donosi profit, kao i uz obrazloženja člana opštinskog veća zaduženog za ekologiju i zaštitu životne sredine, Gorana Sadžakova i zamenika predsednika opštine Bečej, Knezi Petera donosi gore navedenu odluku.
U skladu sa odlukom 18.04.2008. godine predsednik opštine Bečej, Dušan Jovanović i direktor komunalne firme „Alisca terra“ iz Seksarda, Balaž Telđeš, potpisali su dvadesetogodišnji ugovor o osnivanju društva sa ograničenom odgovornošću „Potisje“ i time formirali preduzeće za gazdovanje smećem u opštini Bečej. Firma je trebala da počne sa radom 01.07.2008. godine. U tom periodu bez ikakvog ovlašćenja, učešća stručne javnosti i diskusije na sednicama SO Bečej zaključena su još dva akta (Ugovor o osnivanju i Sindikalni sporazum) koja su uz kasnije izmene i dopune prvobitne odluke, koja štiti interese opštine Bečej, promenila u potpunosti suštinu osnovnog teksta odluke na štetu opštine Bečej i na taj način ono što je prezentovano javnosti kao okvir rada budućeg preduzeća koje bi trebalo da podigne kvalitet usluge skupljanja i odnošenja smeća i uspostavi novi sistem upravljanja smećem koji bi doneo profit opštini Bečej se u potpunosti menja u korist inostranog partnera, a u isto vreme se krši nekoliko zakonskih odredbi.
Razlike između Odluke o osnivanju društva koju je donela SO Bečej i Ugovora koji je zaključen navodno pod pravnim okvirom te odluke i sindikalnog sporazuma koji proističe iz Ugovora sastoje se u sledećem:
| OPŠTINSKA ODLUKA | UGOVOR O OSNIVANJU | SINDIKALNI SPORAZUM |
| Odluka doneta na osnovu Zakona o javnim preduzećima i obavljanju delatnosti od opšteg interesa, Zakona o komunalnim delatnostima i Statuta Opštine Bečej. Osnivanje i registracija firme na osnovu odluke osnivanju Društva morala da se uradi na osnovu Zakona o privrednim društvima član 43. ; | Ugovor je potpisan na pravnim osnovama Zakona o privrednim društvima, a na osnovu člana 35, a ne na osnovu člana 43. | Sporazum, odnosno akt o osnivanju društva će se potpisati do 18.04.2008. sa zajednički postavljenim uslovima, bez obzira što je društvo već osnovano odlukom SO Bečej 19.03.2008. |
| Opština Bečej učestvuje sa 51%, a Alisca Terra sa 49% osnivačkog kapitala i na osnovu tog procenta se vrše prava upravljanja, donošenja odluka, deoba imovine, podela dobiti i snošenje gubitaka. | Ne navodi se po kom procentu se vrši prava upravljanja, donošenja odluka, snošenje gubitaka, već se samo navodi srazmerna podela dobiti i likvidacionog viška. | Investitor, Alisca Terra ima pravo da sama, ili putem društva koje ona odredi za potrebe Potisja potpiše menadžerski ugovor o pružanju tehničkih, finansijskih i privrednih saveta (usluge) na ime kojih joj pripada 8% godišnjeg prihoda (investitor odredio samog sebe da dobija pomenuti prcenat). |
| Osnivač SO Bečej upisuje osnivački kapital od 51% u iznosu od 233000 eura. Iznos od 1000 eura kao novčani ulog i 232000 eura kao nenovčani ulog koji predstavlja imovinsko pravo Opštine Bečej na isključivo pravo na iznošenje smeća sa teritorije opštine Bečej na period od 20 godina, a sve prema proceni ovlašćenog procenitelja. | Osnivač SO Bečej upisuje osnivački kapital od 51% u iznosu od 233070. Iznos od 1000 eura kao novčani ulog i 232070 eura kao nenovčani ulog koji predstavlja imovinsko pravo Opštine Bečej na isključivo pravo na iznošenje smeća sa teritorije opštine Bečej na period od 20 godina. Osnivač se mimo odluke o osnivanju obavezuje da će stvoriti uslove o zakupu dva kamiona za prikupljanje i odvoženje smeća na period od 10 godina (od JP „Komunalac“), pri tome se nenovčani ulog osnivača ne podiže. | U sindikalnom sporazumu se navode iste odredbe kao u ugovoru o osnivanju. |
| Osnivač Alisca Terra upisuje osnivački kapital od 49% u iznosu od 224000 eura. 168000 eura kao novčani ulog i 56000 eura kao nenovčani ulog u stvarima i to kamion za iznošenje smeća. | Osnivač Alisca Terra upisuje osnivački kapital od 49% u iznosu od 224000 eura. 168000 eura kao novčani ulog i 56000 eura kao nenovčani ulog u stvarima i to kamion za iznošenje smeća. | U sindikalnom sporazumu se navode iste odredbe kao u ugovoru o osnivanju. |
| Organi Društva su: Skupština, Direktor i nadzorni odbor. 22.12.2008. godine doneta odluka o izmenama i dopunama odluke o osnivanju D.O.O. „Potisje“ Bečej za komunalne usluge. Skupštinu saziva direktor, ili član Društva. Odlukom o izmenama i dopunama odluke o osnivanju D.O.O. „Potisje“ Bečej za komunalne usluge od 22.12.2008. godine predstavniku Skupštine Društva ispred SO Bečej nije potrebna saglasnost za zastupanje interesa Opštine Bečej u preduzeću i on ima mogućnost da radi po sopstvenom nahođenju, a kasnije SO Bečej daje naknadnu saglasnost. | Organi Društva su isti kao i u izmenjenoj odluci od 22.12.2008. godine. Skupštini se dodaje sledeća nadležnost – odobravanje poslova zaključnih u vezi sa osnivanjem Društva pre registracije. Ova nadležnost se krši sa Zakonom o privrednim društvima i prinudnim propisima, jer su takve nadležnosti zabranjene. Ugovor ne predviđa davanje saglasnosti SO Bečej na odluke Skupštine Društva čime se krše prinudni propisi, Zakon o komunalnim delatnostima i Zakon o javnim preduzećima i obavljanju delatnosti od opšteg interesa, jer osnivač SO Bečej gubi kontrolu nad radom i poslovanjem preduzeća. Skupštinu saziva samo Direktor. Nije donet poslovnik o radu Skupštine, kao obaveza iz odluke o osnivanju Društva. | Skupština Društva broji dva člana. Odluke se donose jednoglasno. Član Skupštine Društva ispred SO Bečej se obavezuje da da saglasnost na svakog direktora Društva koga predloži inopartner, kao i da se ista saglasnost da na njegovo nagrađivanje. Sve gore navedeno je suprotno, ili se ne navodi u odluci SO Bečej o osnivanju Društva. |
| Izbor direktora se vrši na sednici Skupštine Društva po prethodno pribavljenoj saglasnosti SO Bečej (član 13. Odluke o osnivanju). Izmenama i dopunama odluke o osnivanju Društva ne traži se saglasnost SO Bečej za imenovanje direktora Društva čime se gubi kontrola nad organom upravljanja većinskog vlasnika. | Ugovorom o osnivanju Društva se imenovanje direktora vrši bez saglasnosti SO Bečej i to na mandatni period. Ugovorom se ne predviđa obaveza iz odluke o osnivanju da ukoliko Skupština ne prihvati izveštaj o poslovanju direktoru automatski prestaje mandat. Ugovorom se imenuje i zastupnik Društva od strane inopartnera. | U sporazumu se navodi da za vreme važenja Ugovora o osnivanju direktora uvek predlaže inopartner št je protivno odluci o osnivanju SO Bečej i prinudnim propisima. |
| Nadzorni odbor je organ predviđen odlukom o osnivanju Društva (19.03.2008.) U izmenama i dopunama odluke (22.12.2008.) osnivanju Društvo formalno ima Odbor revizora. Nadležnosti gore navedenog organa se ne navode. | Ugovorom o osnivanju Društva je predviđen Odbor revizora. Ova odredba ugovora je usklađena tek 22.12.2008. godine. | |
| Odlukom o osnivanju Društvo je osnovano radi skupljanja i odnošenja smeća na opštinsku deponiju do otvaranja regionalne deponije. Izmenama i dopunama odluke delatnost je opredeljena kao obavljanje komunalne delatnosti sakupljanja, odvoženja i odlaganja smeća i drugih prirodnih i veštačkih otpadaka iz stambenih, poslovnih i drugih objekatana na teritoriji opštine Bečej (ne precizira se gde se odvozi smeće). | Ugovorom je predviđena kao pretežna delatnost šifra 9000 – odstranjivanje otpadaka i smeća, sanitarne i slečne aktivnosti, kao i niz drugih delatnosti. Ugovorom je definisano da će se smeće odvoziti na opštinsku deponiju do njenog zatvaranja, a nakon zatvaranja opština Bečej je u obavezi da omogući odlaganje smeća na novu deponiju. | |
| U odluci o osnivanju Društva sedište je određeno mesto u ulici Šamu Mihalja 5 (današnja Lovačka ulica). Izmenama i dopunama odluke o osnivanju Društva sedište je premešteno na adresu Zelena 55. | U ugovoru o osnivanju sedište je na adresi Šamu Mihalj 5 (današnja Lovačka ulica), što će se kasnije precizirati ugovorom o zakupu sa JP „Komunalac“. U ugovoru o osnivanju Društva navodi se odredba kojom se SO Bečej stavlja na teret da bez nadoknade obezbedi plac za izgradnju novog staništa Društva, dakle dodatna obaveza koja ne ulazi u uneti nenovčani kapital. | U sporazumu se definiše da će So Bečej bez nadoknade obezbediti plac za izgradnju novog staništa Društva, dakle to je dodatna obaveza So Bečej koja ne ulazi u uneti nenovčani kapital. |
Uvidom u gornju tabelu jasno se vide razlike između sledećih akata: Odluke o osnivanju Društva, Ugovora o osnivanju Društva i Sindikalnog sporazuma Društva. Ove razlike su se odrazile na način osnivanja Društva koji ako nije protivzakonit, onda u najmanju ruku neprihvatljiv u odnosu na Odluku SO Bečej od 19.03.2008. godine o osnivanju novog komunalnog preduzeća, čiji je cilj bio poboljašanje efikasnosti usluge skupljanja i odnošenja smeća i unapređenje komunalne delatnosti. Pomenute razlike se dalje reflektuju u praksi i načinu vođenja preduzeća, njegovom funkcionisanju i kontroli.
Pored gorenavedenog, zaključuje se Ugovor o menadžmentu, kao još jedan nepovoljan akt za opštinu Bečej, između „Potisja“ i inostranog partnera kao sastavni deo Sindikalnog sporazuma. Suština ovog ugovora je takva da je inostrani partner sam sebe odredio kao nalogoprimaoca, a „Potisje“ kao nalogodavca, te da „Potisje“ inopartneru plaća 8% neto prihoda. Stranke se sporazumevaju da će za potrebe „Potisja“ inostrani partner sam ili putem društva koje on sam odredi, a koje je u potpunom ili u delu vlasništva inostranog partnera, davati tehničke, privredne, finansijske savete i pružati usluge (know how sistem) za koje će „Potisje“ u slučaju profitabilnog poslovanja plaćati 8% godišnjeg neto prihoda, dakle ne dobiti. O ovome SO Bečej nikada nije bila obaveštena, niti je dala bilo kakvu saglasnost. Koliko je ovaj takozvani „menadžerski ugovor“ nepovoljan po opštinu Bečej vidi se po sledećem – inostrani partner kao manjiski vlasnik kapitala (49%) uzima 8% čistog neto prihoda i na taj način „izvozi živ novac u Republiku Mađarsku“, dok se rashodi kao druga strana poslovanja uopšte ne pominju, kao što se ne navodi koje to usluge i savete inostrani partner pruža po sistemu „know how“, jer se u praksi vidi da sistem upravljanja komunalnim otpadom na teritoriji opštine Bečej nije podignut na viši nivo, naprotiv, kvalitet usluge skupljanja i odnošenja smeća je lošiji, a da od profita opština Bečej, kao partner ima mrvice, dok inopartner zarađuje ogroman novac…
U nastavku o poslovanju firme…
