Depopulacija najveći problem opštine Novi Bečej
Sudeći prema onome što je navedeno u Planu razvoja opštine Novi Bečej postoji četiri grupe prioriteta koji utiču na kvalitet života građana u toj banatskoj opštini.
Na prvom mestu su to poljoprivreda, razvoj privrede i infrastrukture, turizam i kultura na drugom, obrazovanje, zdravstvena i socijalna zaštita i sport na trećem i zaštita životne sredine na četvrtom mestu.
U skladu sa izvršenjem budžeta, predstavljen je budžet po glavi stanovnika u toj opštini koji je u ovoj, u odnosu na pre osam godina skoro dvostruko veće, dok se, s druge strane smanjuje broj stanovnika.
Dakle, u godini 2021. opštinska kasa je iznosila 1.138.350.000 dinara, broj stanovnika je 21.980, pa je budžet po stanovniku 51.790,26 dinara. Osam godina ranije, 2013. godine, budžet je iznosio 623.438.094 dinara, stanovnika je bilo 23.512, pa je budžet per kapita bio 26.515,74 dinara.
U nastavku još malo o statistici
Na osnovu podataka Republičkog zavoda za statistiku, a prema popisu stanovništva iz 2011. godine, broj stanovnika na teritoriji opštine Novi Bečej je 23.925, dok prosečna starost stanovništva iznosi 42,5 godina (40,5 kod muškaraca i 44,5 kod žena).
Na osnovu obrade statistike prirodnih i mehaničkih migracija stanovništva Republičkog zavoda za statistiku broj stanovnika opštine u 2020. godini je bio 22.139.
-Na osnovu tih podataka možemo uočiti smanjenje broja stanovnika u prethodnih devet godina, a ovo ukazuje na jedan od najvećih problema u opštini Novi Bečej, a to je depopulacija. Demografski procesi u opštini Novi Bečej karakterišu se opadanjem broja stanovnika, niskom stopom nataliteta, visokom stopom opšteg mortaliteta i negativnim prirodnim priraštajem, navodi se u dokumentu.
U poređenju sa brojem stanovnika opština Novi Bečej ima relativno veliku površinu od 608,6 kvadratnih kilometara, tako da je gustina naseljenosti 36 stanovnika po kilometru kvadratnom.
Broj stanovnika opštine se smanjuje zbog niskog nataliteta, visoke stopa opšteg mortaliteta, ali i stalnih migracija, apostrofirali su Planu. U protekloj dekadi, osim migracija mladih ka velikim gradovima u okolini veći je broj migracija u razvijene zemlje Evropske unije. S obzirom na geografski položaj, blizinu Republike Mađarske i mogućnost dobijanja dvojnog državljanstva, jedan broj stanovnika je privremeno ili trajno otišao u inostranstvo. Ovim migracijama, opština ostaje bez mladih školovanih kadrova, ali i bez većine zanatlija, iskusnih radnika većinom srednje stručne spreme koji su otišli zbog boljih šansi na veće prihode.
Kao odgovor na ovaj trend opština bi mogla ponovo aktivirati programe stipendiranja stručnih kadrova za kojima postoji potreba (građevinski inženjeri, pravnici), ali i stimulisati kroz svoje programe preduzetničku delatnost, pre svega u nedostajućim zanatskim oblastima, stoji u dokumentu.
Nacionalna struktura stanovništva
Od ukupnog broja stanovnika opštine Srbi čine oko 67 odsto, Mađari oko 18, Romi oko 5,5, a ostali se nisu izjasnili ili su u neznatnom broju. S obzirom na multietnički sastav opštine, učešće nacionalnih manjina u javnom životu se podrazumeva. Dvojezičnost je zastupljena u svim institucijama lokalne samouprave, kao i u školama i predškolskim ustanovama. Predstavnici mađarske nacionalne manjine učestvuju u vlasti od početka višestranačkog sistema i to ne samo preko nacionalnih stranaka već često i kao predstavnici ostalih stranaka. Prosečna starost stanovnika u opštini Novi Bečej je niža u odnosu na republički nivo (42,2), ali i u odnosu na AP Vojvodinu (41,8 godina) i iznosi 41,5 godina. U skladu sa time je i činjenica da je indeks starenja stanovništva značajno veći u Opštini, i iznosi 107,18, u odnosu na AP Vojvodinu (108,62), a naročito u odnosu na Republiku Srbiju (114,32).
Pojava ozbiljnog raslojavanja na stručne radnike koji upravljaju tehnološkim procesima ili ih kreiraju (pri čemu se mislim na mali broj radnika) i radne snage od koje se, zahvaljujući visokom stepenu automatizacije procesa, ne zahtevaju gotovo nikakva specifična znanja, za uključivanje u proces rada (Tisza Automotive i DRAXLMAIER). Od zaposlenih se očekuje preciznost i efikasnost. Ova nova realnost otvara mogućnost drugačijeg planiranja u obrazovnom sistemu kao i u planiranju potreba za visokostručnim kadrovima u lokalnoj zajednici.
Prema Uredbi o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014. godinu, opština Novi Bečej spada u treću grupu, nedovoljno razvijenih opština, koju čine 47 jedinice lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti u rasponu od 60 do 80 odsto republičkog proseka.
Analiza ukupnog ambijenta i strukture privrede opštine (prema podacima Republičkog zavoda za statistiku za 2020. godinu) ukazala je na karakteristike nedovoljno razvijene privrede koje se ogledaju u sledećem:
prosečna neto zarada ispod republičkog nivoa;
ukupan broj zaposlenih u opštini iznosi 6.022 lica, broj zaposlenih na 1.000 stanovnika iznosi 272, što čini 65 odsto u odnosu na republički prosek;
broj nezaposlenih lica na 1.000 stanovnika iznosi 129, što za 16 odsto premašuje republički prosek.
Iako je Novi Bečej pretežno poljoprivredna opština, veoma je malo prerađivačkih kapaciteta za poljoprivredne proizvode (izuzimajući mesne prerađevine). Na teritoriji opštine Novi Bečej prema podacima Agencije za privredne registre iz 2020. godine posluje 325 preduzetnika i 128 privrednih društava. Na teritoriji opštine ima oko 2.204 registrovanih poljoprivrednih gazdinstava pa se može zaključiti, mada zvanični podaci RZS govore o svega oko 20 odsto, da većina stanovništva živi od poljoprivredne proizvodnje (koja se svodi na ratarske kulture i intenzivno stočarstvo) ili tako dopunjava prihode. Ukupan broj zaposlenih u opštini Novi Bečej je 6.022 dok je stopa nezaposlenosti 41,17 odsto. S obzirom na to da je većina velikih lokalnih preduzeća, nekadašnjih nosilaca razvoja opštine, sada u vlasništvu ljudi koji žive van opštine Novi Bečej ili su iz inostranstva, kontakti i saradnja sa lokalnom samoupravom se svode na minimum. Lokalna uprava se trudi da izađe u susret preduzetnicima pre svega kroz ubrzavanje procedura za dobijanje dozvola, ali oni verovatno očekuju više pa su uzdržani u kontaktima.
Industrijske zone
U opštini Novi Bečej su u proteklih 30 godina na više lokacija bile formirane industrijske zone koje su nastale razvojem pojedinih privrednih subjekata, koji su nastali razvojem postojećih firmi („Polet”…) ili su nastale osnivanjem novih preduzeća („FOP”, „Kluz”, „Biser”, „Hinom”…). Nakon perioda tranzicije, mnogi proizvodni pogoni su privatizovani, manje ili više uspešno, dok je deo otišao u stečaj. Postojeći radni kompleksi – industrijske zone su pratile sudbine firmi koje su u njima radile, ali su uglavnom ostali u gabaritima koji su prvobitno bili opremljeni. Da bi se podstakao novi privredni razvoj, opština Novi Bečej je krenula u osnivanje i opremanje novih radnih zona.
- Osnovana je i opremljena radna zona „Istok” na 33 hektara u Novom Bečeju, u kojoj su sve površine pronašle investitore;
- Osnovana je radna zona „Izlaz” na 198 hektara u Novom Bečeju za koju je urađena planska dokumentacija i deo projektno–tehničke dokumentacije. Placevi u zoni još nisu počeli da se otuđuju; 3. Industrijska zona „Jug” u Novom Miloševu se prostire na 51 hektar. Oko 60 odsto zone je opremljeno svom infrastrukturom i oko 60% placeva je otuđeno; 4. Industrijska zona „Kumane” se prostire na 36 hektara i nastavak je postojećeg kompleksa „Bisera”. Zona nije infrastrukturno opremljena, a poseduje završenu urbanističku dokumentaciju.
Poljoprivreda
Poljoprivredno zemljište je jedan od osnovnih i najznačajnijih prirodnih resursa sa kojim raspolaže opština Novi Bečej. Od ukupne površine, obradivo poljoprivredno zemljište, koje čini čak 83 odsto od ukupnog zemljišta na teritoriji Opštine Novi Bečej. Poljoprivredno zemljište je visokog kvaliteta, čak 55 odsto njiva se nalazi u prve tri klase zemljišta. Istovremeno je poljoprivreda grana koja ima veliku izvoznu perspektivu, može zaposliti mnogo više ljudi i zbog toga je u narednom periodu neophodno očuvati i poboljšati kvalitet poljoprivrednog zemljišta. Ovaj cilj može se dostići korištenjem stajnjaka u većem procentu, kontrolisanom i savesnom upotrebom mineralnih đubriva i zaštitnih sredstava, podizanjem i brigom o vetrozaštitnim pojasevima, održavanjem kanala za navodnjavanje i permanentnom edukacijom poljoprivrednika.
U strukturi poljoprivrednog zemljišta njive su zastupljene sa 73,11 odsto, iz tabele je vidljivo da pašnjaci zauzimaju veliku površinu i kao takvi predstavljaju resurs koji treba uzeti u obzir kod planiranja poljoprivrede u oblasti stočarstva. U prethodnom periodu negativan je trend uzurpiranja pašnjaka i prirodnih livada kao i promena namene zemljišta prevođenjem u oranice. Zbog ekonomske neisplativosti i direktnim štetnim uticajem na stočarsku proizvodnju ovaj negativan trend mora biti prekinut.
Od ukupno 38.789 ha njiva 15,3 odsto čine njive prve klase, dok su njive ostale klase zastupljene sa 54,9 odsto. Ovaj podatak je relevantan za planiranje ratarske, povrtarske i voćarske proizvodnje. Sa ovako malom površinom prve klase ne može se planirati ozbiljna intenzivna proizvodnja kultura koje su zahtevne u pogledu boniteta zemljišta. U opštini je razvijena dobra kanalska mreža za odvodnjavanje koja može da ima funkciju akvadukta za snabdevanje vodom za navodnavanje. Međutim, kako je održavanje ovih kanala deo sistema Vodoprivredno privredno društvo „Gornji Banat” (VPD „Gornji Banat DOO Kikinda”) i pored redovnih sastanaka i planiranja uređenja kanala, situacija i dalje nije sjajna i uglavnom su kanali obrasli rastinjem te je neophodno njegovo uklanjanje, čišćenje kanalske mreže i odvoženje zemlje nakon čišćenja. Takođe, mere navodnjavanja treba sprovoditi uz strogu primenu stručnih saveta da ne bi došlo do degradacije zemljišta.
Razvoj malih i srednjih preduzeća može biti jedan od zamajaca razvoja privrede u lokalnoj zajednici, ali u opštini Novi Bečej to još uvek nije slučaj. Poslovni poduhvati i osnivanje preduzetničke radnje ili preduzeća zahtevaju dobro poznavanje potreba stanovništva, znanja u oblasti poslovanja i snalažljivost u tržišnom poslovanju. Posmatrajući podatke iz Agencije za privredne registre u poslednje vreme registrovano je nekoliko preduzetnika iz oblasti ugostiteljstva i uslužnih delatnosti poput perionica auta, cvećara. Takođe se u proseku jednaki broj frizerskih radnji otvara i zatvara. Pozitivnim se može smatrati činjenica da su vlasnici novoformiranih radnji mladi i žene u srednjim godinama. Poslednjih godina se oseća buđenje preduzetničkog duha, ali je to još uvek nedovoljno za pravi napredak zajednice. U tom smislu za podsticanje razvoja malih i srednjih preduzeća potrebno je obezbediti edukacije o uspostavljanju sopstvenog biznisa za dobijanje povoljnih investicionih kredita od strane komercijalnih banaka i obezbediti adekvatnu podršku preduzetnicima, malim i srednjim preduzećima u pribavljanju nepovratnih sredstava na osnovu pripremljenih projekata.
Sadržaj je kreiran u okviru projekta „Informisanjem do potpunijeg ostvarivanja prava građana u opštini Novi Bečej“ koji je sufinansiran iz budžeta opštine Novi Bečej. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
