Opština ili grad u kom glas nemaju mladi, ostaju bez njih

Mladi čine 16,4 odsto ukupne populacije u Republici Srbiji i važno je da budu zainteresovani, aktivni i informisani građani. Da bi mogli da utiču na kreiranje i sprovođenje demokratskih procesa, neophodno je da imaju mogućnost da učestvuju u procesima donošenja odluka, kako na lokalnom, tako i na nacionalnom nivou. 

Ovo su navodi iz publikacije o istraživanju „Lokalna omladinska politika u Republici Srbiji: saveti za mlade jedinica lokalne samoupave“ koje je sprovela Krovna organizacija mladih Srbije, u saradnji sa Grupom za analizu i kreiranje javnih politika.

U istraživanju su obuhvaćene sve jedinice lokalne samouprave u Republici Srbiji – ukupno 145 jedinica. Podaci o savetima za mlade koji su dobijeni iz svih lokalnih samouprava svrstani su u 6 grupa – od kategorije u kojoj savet za mlade uopšte ni ne postoji u datoj lokalnoj samoupravi, preko njihove delimične funkcionalnosti, pa do kategorije inkluzivnih i funkcionalnih saveta za mlade – koji čine najmanji broj.

Pored saveta za mlade, istraživali smo da li postoje i koji su drugi mehanizmi lokalne omladinske politike – poput Lokalnog akcionog plana, Kancelarije za mlade, omladinskog kluba i slično.

Podaci do kojih smo došli kroz istraživanje su zabrinjavajući:

65 od 145 jedinica lokalne samouprave uopšte nema savet za mlade

Od 79 formiranih saveta za mlade – 29 se svrstava u grupu saveta za mlade osnovanih da bi se zadovoljila forma

73% lokalnih samouprava nema lokalni akcioni plan za mlade

79% lokalnih samouprava nema opredeljena sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za sprovođenje lokalne omladinske politike

119 jedinica lokalne samouprave u Srbiji nema omladinski klub

samo 6 od 145 jedinica lokalne samouprave ima sve instrumente lokalne omladinske politike, dok 23 jedinice nemaju ni jedan instrument!

Mladi moraju biti uključeni u rešavanje problema u lokalnoj zajednici. Krovna organizacija mladih Srbije će u narednom periodu zagovarati osnivanje inkluzivnih i funkcionalnih saveta za mlade, tela gde glas mladih treba da se čuje. U saradnji sa Nacionalnom akademijom za javnu upravu edukovaćemo lokalne rukovodioce da menjaju ove poražavajuće statistike.

Mladi koji nisu uključeni u procese donošenja odluka imaju osećaj isključenosti koji vodi tome da požele da napuste svoju lokalnu zajednicu. Ovakva posledica ne utiče samo na mlade ljude, već i na njihove porodice kao i na lokalnu zajednicu u celini.

Zbog svega navedenog, može zaključiti da lokal koji ne uključuje mlade, ostaje bez njih.

Izdvajamo pet lokalnih samouprava iz potiskog regiona:

Opština Bečej

Opština Bečej ima osnovan savet za mlade kao radno telo skupštine opštine Bečej od 2019. godine. Saziv saveta za mlade je formiran rešenjem o imenovanju članova saveta za mlade 2020. godine.

Savet za mlade opštine Bečej ima poslovnik o radu. Savet nem usvojen plan ili program rada, ali usvaja godišnji izveštaj o svom radu. Savet za mlade opštine Bečej ima 7 članova. Članovi saveta za mlade se biraju po javnom pozivu koji objavljuje predsednik opštine. Kandidate mogu predložiti predsednik opštine, odbornička grupa, mesna zajednica, udruženje građana, omladinska organizacija i udruženje, škole, učenički parlamenti i druge javne službe. Uz predlog obavezno se dostavlja biografija kandidata, izvod iz matične knjige rođenih i potpisana izjava kandidata u kojoj navodi aktivnosti i postupke kojima je značajno afirmisao pozitivnu ulogu i značaj mladih u lokalnoj zajednici, odnosno probleme mladih sa kojima se susretao u svom radu. Prispele predloge razmatra Komisija za kadrovska, administrativna pitanja i radne odnose i dostavlja skupštini opštine Bečej predlog rešenja o imenovanju članova saveta za mlade. Skupština opštine imenuje članove vodeći računa ravnopravnosti polova i ravnopravnoj zastupljenosti pripadnika nacionalnih manjina. Član veća ili pomoćnik predsednika opštine i koordinator kancelarije za mlade su članovi saveta po funkciji i ne biraju se na javnom pozivu. Od preostalih 5 članova saveta, najmanje jednu trećinu članova saveta čine mladi uzrasta od 15–30 godina koji su aktivnostima i postupcima značajno afirmisali pozitivnu ulogu i značaj mladih u lokalnoj zajednici. Predsednika i zamenika predsednika saveta za mlade biraju članovi saveta između sebe, ali to ne mogu biti članovi po funkciji. Od izbora poslednjeg saziva saveta za mlade održana je jedna sednica saveta. Savet za mlade opštine Bečej u prethodnih 5 godina nije uputio dokumenta na razmatranje ili usvajanje skupštini grada, gradonačelniku ili gradskom veću. Takođe, skupština grada, gradonačelnik ili gradsko veće nisu slali dokumenta savetu za mlade na komentarisanje ili razmatranje. 158 Lokalna omladinska politika u Republici Srbiji Savet za mlade opštine Bečej nema posebnu stranicu na sajtu grada niti zvaničnu stranicu na nekoj od društvenih mreža. Imajući u vidu da se članovi saveta za mlade biraju po javnom pozivu, da je neophodno da polovina članova koji nisu po funkciji budu mladi, da se članovi koji su izabrani po javnom pozivu biraju između sebe za predsednika i zamenika predsednika saveta, kao i da ima poslovnik o radu, ali da se savet samo jednom sastao i da za sada nije imao inicijative ka organima opštine, savet za mlade opštine Bečej spada u drugu grupu razvijenosti lokalnih saveta za mlade – inkluzivni i delimično funkcionalni. Ostali podaci o lokalnoj omladinskoj politici: Opština Bečej ima usvojen važeći lokalni akcioni plan za mlade za period od 2018. do 2021. godine. Opština Bečej ima fomiranu kancelariju za mlade od 2006. godine u okviru odeljenja za opštu upravu i društvene delatnosti i ima dvoje zaposlenih. Opština Bečej izdvaja sredstva za lokalnu omladinsku politiku u prethodne tri godine. Opština Bečej izdvaja sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za realizaciju lokalne omladinske politike. Opština Bečej ima velike kapacitete kancelarije za mlade koja funkcioniše kao omladinski klub. Svi podaci na osnovu 19.4.2021. godine.

Opština Žabalj

Opština Žabalj ima formiran savet za mlade kao posebno stalno radno telo skupštine opštine Žabalj i osnovan je rešenjem skupštine opštine o imenovanju saveta za mlade 21.9.2020. Savet za mlade opštine Žabalj nema poslovnik ili pravilnik o radu. Savet za mlade opštine Žabalj nema svoj plan ili program rada. Savet za mlade opštine Žabalj ima 9 članova. Članove saveta imenuje skupština opštine na predlog komisije za kadrovska, administrativna i mandatno-imunitetna pitanja. Ne postoji normirana procedura za učešće mladih. Od osnivanja saveta za mlade opštine Žabalj nije održana nijedna sednica saveta za mlade. Savet za mlade opštine Žabalj u prethodnih 5 godina nije uputio dokumenta na razmatranje ili usvajanje skupštini opštine, predsedniku opštine ili opštinskom veću. Takođe, skupština opštine, predsednik opštine ili opštinsko veće nisu slali dokumenta savetu za mlade na komentarisanje ili razmatranje. Savet za mlade opštine Žabalj nema posebnu stranicu na sajtu opštine niti zvaničnu stranicu na nekoj od društvenih mreža. S obzirom da nemaju predviđeno obavezno učešće mladih i mladih iz udruženja mladih i za mlade, da se savet nije sastajao i da nije bilo inicijativa u prethodnih pet godina od strane saveta ka organima opštine, savet za mlade opštine Žabalj spada u petu grupu razvijenosti lokalnih saveta za mlade – saveti za mlade osnovani da bi se zadovoljila forma. Ostali podaci o lokalnoj omladinskoj politici: Opština Žabalj nema usvojen važeći lokalni akcioni plan za mlade. Opština Žabalj nema fomiranu kancelariju za mlade. Opština Žabalj ne izdvaja sredstva za lokalnu omladinsku politiku u prethodne tri godine. Opština Žabalj ne izdvaja sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za realizaciju lokalne omladinske politike. Opština Žabalj nema omladinski klub.

Opština Temerin

Opština Temerin ima formiran savet za mlade kao stalno posebno radno telo skupštine opštine Temerin.

Rešenje o izboru predsednika, zamenika i članova saveta za mlade opštine Temerin doneto je 10.9.2020. godine. Savet za mlade opštine Temerin nema svoj poseban poslovnik ili pravilnik o radu. Savet za mlade opštine Temerin nema svoj plan ili program rada. Savet za mlade opštine Temerin 9 članova koji se biraju na period od 4 godine i mogu biti reizabrani, a najmanje 1/2 članova moraju biti starosti od 15 do 30 godina. Savet bira skupština opštine na predlog predsednika opštine, predsednika skupštine opštine, odborničkih grupa, mesnih zajednica, udruženja građana, omladinskih organizacija i udruženja, škola i drugih javnih službi. Skupština opštine bira članove saveta iz sastava građana, stručnjaka, predstavnika udruženja mladih, škola i drugih javnih službi vodeći računa o ravnopravnosti polova i zastupljenosti pripadnika nacionalnih manjina. Članovi iz reda građana se biraju na osnovu aktivnosti i postupaka u afirmaciji pozitivne uloge i značaja mladih u lokalnoj zajednici, odnosno koji su dobitnici školskih, fakultetskih, naučnih ili drugih nagrada od značaja za oblasti interesovanja mladih. Ostale članove saveta Skupština bira pod uslovom da poseduju višegodišnje iskustvo u radu sa problemima mladih, dokazanu stručnost ili aktivno učešće u većem broju aktivnosti od važnosti za mlade. Proces izbora članova saveta za mlade je definisan Statutom opštine Temerin. Od osnivanja ovog saziva saveta za mlade opštine Temerin nije održana nijedna sednica saveta za mlade. Poslednja sednica je održana 2016. godine. Savet za mlade opštine Temerin u prethodnih 5 godina nije uputio dokumenta na razmatranje ili usvajanje skupštini opštine, predsedniku opštine ili opštinskom veću. Takođe, skupština opštine, predsednik opštine ili opštinsko veće nisu slali dokumenta savetu za mlade na komentarisanje ili razmatranje. Savet za mlade opštine Temerin nema posebnu stranicu na sajtu opštine niti zvaničnu stranicu na nekoj od društvenih mreža. S obzirom da imaju normiranu proceduru za izbor članova saveta za mlade, polovičnu zastupljenost mladih, veliki broj pred- 4. Nalazi istraživanja 167 lagača i kriterijuma koji su važni za rad saveta za mlade, ali i činjenicu da se savet još nije sastao u poslednjem sazivu (poslednji put 2016. godine) i da nije imao inicijative ka organima jedinice lokalne samouprave u prethodnih pet godina, savet za mlade opštine Temerin spada u treću grupu razvijenosti lokalnih saveta za mlade – inkluzivni, ali nefunkcionalni saveti za mlade. Ostali podaci o lokalnoj omladinskoj politici: Opština Temerin ima usvojen važeći lokalni akcioni plan za mlade za period od 2017. do 2021. godine. Opština Temerin ima formiranu kancelariju za mlade i ima dvoje zaposlenih. Opština Temerin izdvaja sredstva za lokalnu omladinsku politiku u prethodne tri godine. Opština Temerin ne izdvaja sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za realizaciju lokalne omladinske politike. Opština Temerin ima omladinski klub. Svi podaci od 12.3.2021. godine.

Opština Vrbas

Opština Vrbas nema formiran savet za mlade pa prema tome spada u šestu grupu razvijenosti lokalnih saveta za mlade – jedinice lokalne samouprave koje nemaju savet za mlade.

Ostali podaci o lokalnoj omladinskoj politici: Opština Vrbas ima usvojen važeći lokalni akcioni plan za mlade za period od 2020. do 2024. godine. Opština Vrbas ima fomiranu kancelariju za mlade od 2010. godine pri odeljenju za društvene delatnosti. Opština Vrbas izdvaja sredstva za lokalnu omladinsku politiku u prethodne tri godine. Opština Vrbas ne izdvaja sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za realizaciju lokalne omladinske politike. Opština Vrbas nema omladinski klub. Svi podaci od 11.3.2021. godine

Opština Ada

Opština Ada nema formiran savet za mlade pa prema tome spada u šestu grupu razvijenosti lokalnih saveta za mlade – jedinice lokalne samouprave koje nemaju savet za mlade. Ostali podaci o lokalnoj omladinskoj politici:

Opština Ada nema usvojen važeći lokalni akcioni plan za mlade. Opština Ada nema fomiranu kancelariju za mlade. Opština Ada ne izdvaja sredstva za finansiranje udruženja mladih i za mlade za realizaciju lokalne omladinske politike.

Opština Ada ne izdvaja sredstva za projekte omladinske politike. Opština Ada nema omladinski klub. Svi podaci od 13.4.2021. godine.

Istraživanje Bečejskog udruženja mladih iz prošle godine uključuje podatke i situaciju za 2020. godinu. Ono se ticalo lokalne omladinske politike i finansiranja programa novcem iz budžeta.

53 lokalne samouprave nisu finansirale lokalnu omladinsku politiku u 2020. godini: Valjevo, Jagodina, Pirot, Bač, Novi Kneževac, Čoka, Irig, Pećinci, Šid, Ljig, Ub, Veliko Gradište, Golubac, Žabari, Žagubica, Velika Plana, Gornji Milanovac, Arilje, Požega, Paraćin, Topola, Lapovo, Knić, Batočina, Mali Zvornik, Ljubovija, Krupanj, Koceljeva, Vladimirci, Svilajnac, Majdanpek, Boljevac, Knjaževac, Sokobanja, Aleksandrovac, Brus, Gadžin Han, Ćićevac, Doljevac, Blace, Bela Palanka, Žitorađa, Kuršumlija, Bojnik, Vlasotince, Medveđa, Mladenovac, Novi Beograd, Stari Grad, Surčin, Merošina, Medijana, Niška Banja i Kostolac.

76 lokalnih samouprava su finansirale KZM u 2020. godini: Grad Beograd, Barajevo, Vračar, Grocka, Zemun, Obrenovac, Palilula, Rakovica, Savski Venac, Čukarica, Bačka Palanka, Bečej, Vrbas, Novi Sad, Srbobran, Temerin, Apatin, Sombor, Mali Iđoš, Subotica, Žitište, Zrenjanin, Novi Bečej, Sečanj, Kanjiža, Kikinda, Novi Kneževac, Senta, Kovačica, Pančevo, Plandište, Sremska Mitrovica, Osečina, Malo Crniće, Petrovac na Mlavi, Smederevo, Smederevska Palanka, Ivanjica, Čačak, Bajina Bašta, Nova Varoš, Priboj, Prijepolje, Sjenica, Užice, Čajetina, Loznica, Šabac, Aranđelovac, Kragujevac, Rača, Despotovac, Rekovac, Ćuprija, Bor, Kladovo, Negotin, Zaječar, Kraljevo, Novi Pazar, Raška Tutin, Varvarin, Kruševac, Trstenik, Aleksinac, Žitorađa, Prokuplje, Bosilegrad, Bujanovac, Vladičin Han, Vranje, Surdulica, Trgovište, Bojnik i Crna Trava.

32 lokalne samouprave sa osnovanom Kancelarijom za mlade bez finansiranja u 2020. godini: Voždovac, Zvezdara, Srbobran, Kula, Odžaci, Bačka Topola (4 meseca finansirana po projektu), Vršac, Inđija, Ruma, Šid, Lajkovac, Žabari, Kučevo, Lučani, Kosjerić, Vladimirci, Mali Zvornik, Batočina, Knić, Lapovo, Topola, Brus, Medijana Niš, Niška Banja, Pirot, Žitorađa, Kuršumlija, Opovo, Jagodina, Majdanpek, Doljevac i Vlasotince.

52 lokalne samouprave bez osnovane KZM: Lazarevac, Mladenovac, Novi Beograd, Surčin, Bač, Bački Petrovac, Beočin, Žabalj, Sremski Karlovci, Titel, Odžaci, Ada, Nova Crnja, Čoka, Alibunar, Kovin, Opovo, Irig, Pećinci, Valjevo, Ljig, Mionica, Ub, Bogatić, Veliko Gradište, Golubac, Žagubica, Kučevo, Požarevac, Velika Plana, Gornji Milanovac, Arilje, Kosjerić, Požega, Koceljeva, Krupanj, Ljubovija, Paraćin, Svilajnac, Arilje, Boljevac, Knjaževac, Sokobanja, Aleksandrovac, Ćićevac, Gadžin Han, Merošina, Bela Palanka, Dimitrovgrad, Medveđa i Bojnik.

106 lokalnih samouprava bez usvojenog Lokalnog akcionog plana za mlade:

Grad Beograd, Vračar, Grocka, Mladenovac, Novi Beograd, Palilula, Surčin, Bač, Bački Petrovac, Beočin, Žabalj, Srbobran, Sremski Karlovci, Titel, Odžaci, Bačka Topola, Mali Iđoš, Subotica, Žitište, Sečanj, Ada, Čoka, Alibunar, Vršac, Kovačica, Kovin, Inđija, Irig, Pećinci, Ruma, Sremska Mitrovica, Šid, Valjevo, Lajkovac, Ljig, Mionica, Ub, Veliko Gradište, Golubac, Žabari, Žagubica, Kučevo, Malo Crniće, Petrovac na Mlavi, Velika Plana, Smederevska Palanka, Gornji Milanovac, Lučani, Arilje, Bajina Bašta, Kosjerić, Nova Varoš, Požega, Sjenica, Užice, Čajetina, Vladimirci, Koceljeva, Krupanj, Ljubovija, Mali Zvornik, Batočina, Knić, Kragujevac, Lapovo, Topola, Despotovac, Svilajnac, Kladovo, Majdanpek, Negotin, Boljevac, Knjaževac, Sokobanja, Kraljevo, Novi Pazar, Tutin, Aleksandrovac, Brus, Trstenik, Ćićevac, Aleksinac, Niš, Medijana Niš, Niška Banja Niš, Merošina Niš, Palilula Niš, Pantelej Niš, Crveni Krst Niš, Bela Palanka, Pirot, Blace, Žitorađa, Bosilegrad, Bujanovac, Vranje, Surdulica, Bojnik, Vlasotince, Medveđa, Crna Trava, Ražanj, Svrljig, Lebane i Crna Trava.

54 lokalne samouprave sa važećim Lokalnim akcionim planom za mlade: Zvezdara, Barajevo, Zemun, Lazarevac, Obrenovac, Rakovica, Savski Venac, Čukarica, Bačka Palanka, Bečej, Apatin, Temerin, Vrbas, Kula, Sombor, Zrenjanin, Nova Crnja, Novi Bečej, Kanjiža, Kikinda, Novi Kneževac, Senta, Opovo, Plandište, Osečina, Požarevac, Kostolac, Smederevo, Čačak, Priboj, Prijepolje, Loznica, Šabac, Aranđelovac, Rača, Paraćin, Rekovac, Jagodina, Ćuprija, Bor, Zaječar, Ražanj, Kruševac, Gadžin Han, Doljevac, Ražanj, Svrljig, Kuršumlija, Prokuplje, Babušnica, Leskovac, Vladičin Han i Trgovište i Crna Trava

39 lokalnih samouprava koje su finansirale Lokalni akcioni plan za mlade u 2020. godini:   Grad Beograd, Zemun, Lazarevac, Obrenovac, Savski Venac, Čukarica, Bečej, Vrbas, Novi Sad, Temerin, Apatin, Sombor, Zrnjanin, Nova Crnja, Kikinda, Senta, Pančevo, Plandište, Požarevac, Ivanjica, Čačak, Priboj, Užice, Loznica, Šabac, Aranđelovac, Kragujevac, Rekovac, Bor, Vrnjačka Banja, Kruševac, Ražanj, Niš, Babušnica, Prokuplje, Vladičin Han, Trgovište i Leskovac

19 lokalnih samouprava koje su sprovele javni poziv za finansiranje NVO mladih i za mlade i LAP-a za mlade u 2020. godini

Grad Beograd, Lazarevac, Savski Venac, Novi Sad, Sombor, Nova Crnja, Senta, Požarevac, Ivanjica, Čačak, Bajina Bašta, Užice, Šabac, Kragujevac, Varvarin, Kruševac, Niš, Leskovac i Crna Trava.

38 lokalnih samouprava koje su imale donacije sa viših nivoa vlasti (Ministarstvo omladine i sporta i Pokrajinski sekretarijat za sport i omladinu): Grad Beograd, Niš, Užice, Sombor (2 projekta), Pančevo, Sremska Mitrovica, Kraljevo, Kragujevac, Kruševac, Aleksinac, Mionica, Sjenica, Vladičin Han, Priboj, Ivanjica, Vrnjačka Banja, Rača, Boljevac, Medveđa, Nova Varoš, Bela Palanka, Stara Pazova, Novi Bečej, Obrenovac, Čukarica, Bečej, Vrbas, Novi Sad, Apatin, Kula, Nova Crnja, Kanjiža, Plandište, Bačka Topola (dva projekta), Opovo, Srbobran (dva projekta), Sremski Karlovci i Novi Kneževac.

Pet lokalnih samouprava koje su dostavile godišnji izveštaj MOS-a.

Sombor, Kruševac, Srbobran, Ćuprija i Crna Trava

Grad Sombor i grad Kruševac su jedine lokalne samouprave koje su u 2020. godini finansirale lokalnu omladinsku politiku poštujući Zakon o mladima.

Ostali podaci o finansiranju lokalne omladinske politike u 2020. godini:

• 76 lokalnih samouprava iz budžeta je u 2020. godini finansiralo zaposlene, aktivnosti, programe i projekte kancelarija za mlade.
• 32 lokalne samouprave koje imaju osnovanu Kancelariju za mlade u 2020. godini nisu finansirale zaposlene, aktivnosti, programe i projekte.
• 52 lokalne samouprave nemaju osnovanu Kancelariju za mlade.
• 106 lokalnih samouprava u 2020. godini nije imalo važeći Lokalni akcioni plan za mlade u 2020. godini.
• 54 lokalne samouprave u 2020. godini je imalo važeći Lokalni akcioni plan za mlade.
• 39 lokalnih samouprava u 2020. godini je finansiralo aktivnosti iz Lokalnog akcionog plana za mladeu 2020. godini.
• 19 lokalnih samouprava je u 2020. godini sprovelo javni poziv za nevladine organizacije mladih i za mlade za ralizaciju Lokalnog akcionog plana za mlade.
• 38 lokalnih samouprava je u 2020. godini dobilo donacije sa viših nivoa vlasti (Ministarstvo omladine i sporta i Pokrajinski sekretarijata za sport i omladinu) namenjenih za realizaciju aktivnosti Kancelarije za mlade ili implementaciju Lokalnog akcionog plana za mlade.