Konstruktivna kritika i ukazivanje na probleme, poželjno uz sugerisanje konkretnih rešenja, svakako je jedan od razloga zašto je potrebno uključiti građane u projekte javno – privatnog partnerstva.
Čini se da širom države raste broj neformalnih grupa građana koji se okupljaju oko rešavanja konkretnih komunalnih problema. U opštini Bečej su se građanke i građani okupili da reše neki komunalni problem. Neki od tih građana su nastavili da organizuju akcije i to na redovnom nivou. U neke od tih akcija su se uključila i javna preduzeća i lokalna samouprava. Otuda i iznenađenje činjenicom da su u protekle dve godine pripremljenja najmanje tri projekta javno – privatnog partnerstva, a da građani nisu konsultovani u pojedinim, a opet važnim fazama. Samim tim nisu neposredno, ne računajući medijska izveštavanja, ni informisani o detaljima takvih projekata. Stoga i ne čudi što se na račun projekata posredstvom društvenih mreža neretko mogu pročitati oštre kritike.
Proaktivan pristup rešavanju problema u zajednici gotovo u svakom njihovom poduhvatu može da se vidi kod udruženih stanara bečejskog naselja „Sever Đurkić“. „Komšije za komšije“ su pomenuto naselja u kom živi oko 400 stanovnika transformisale u možda i najprijatnije mesto za život u Bečeju.
Među prvima su aktivnim učešćem i kampanjama za „Budžet po meri građana – I ti se pitaš“ koji Bečejsko udruženje mladih godinama sprovodi sa opštinom Bečej u cilju participativnog budžetskog procesa „obezbedili“ moderno igralište za decu i prostor za razne rekreativne aktivnosti i boravak van kuća i stanova.
Kada su primetili problem sa održavanjem drveća u naselja, obratili su se lokalnoj samoupravi, i to u više navrata, prvi put pre dve godine, sa spiskom problematičnih delova. Kako bi olakšali posao komunalnim inspektorima i službama nadležnog javnog preduzeća pripremili su svojevrsnu brošuru sa 21 lokacijom na kojoj i potrebno orezati kritična stabla. Dokument sadrži detaljan opis gde se nalazi i šta je konkretan problem, te i kućni broj ispred kog se konkretno, i kako su to napisali, „kritično stablo“ nalazi, a sve su ilustrovali fotografijama i mapom naselja gde su ih takođe obeležili. Sve ovo, dakle, kako bi se nadležne službe lakše snašle i rešile probleme na koje ukazuju. Nažalost, dokument sadrži i forografije na kojima se vidi šteta usled pada suvog granja na automobile i objekte. Još je veći problem bio početkom leta kada su zbog nevremena i granja na koje su ukazivali ostali bez struje više od jednog celog dana.
Da problem u informisanosti postoji, svedoči i sledeći slučaj. Nedavno je i odbornik u Skupštini opštine Bečej postavio odborničko pitanje u vezi sa konkretnom lokacijom na kojoj je primetio da rastinje ugrožava saobraćaj, a u cilju rešavanja tog problema.
Meštani bečejskog sela Radičević takođe su se okupili pre dve godine sa namerom da pokose travu, urede rastinje i slično.
Neretko građani organizuju akciju čišćenja obale reke Tise koja je trenutno jedino mesto za kupanje, budući da je kompleks bazena na otvorenom – zatvoren, i to zbog problema sa gasom i bušotinom zbog čega je od marta na snazi vanredna situacija.
Takođe su građani, okupljeni oko neformalne grupe „Ozelenimo Bečej“ sproveli brojne akcije sadnje drveća za šta su često novac skupljali upravo kroz donacije. Podršku im je pružala opština i bio je to pozitivan primer uspešnog dijaloga, najpre u određivanju lokacija za sadnju. Problem je, nažalost, nastao oko održavanja sadnica jer je trebalo obezbediti vodu i kontinuirano zalivanje. Na stotine sadnica po javnim površinama i parkovima nije preživelo ni namerno gaženje i uništavanje.
Zemljište na teritoriji opštine Bečej spada u red najkvalitetnijih. Čak 86 odsto teritorije opštine čini obradivo zemljište, a 83 odsto čini tip zemljišta černozem i livadska crnica, što su ujedno i najplodniji zemljišni tipovi. Sama rasprostranjenost obradivog zemljišta govori u prilog činjenici da je teritorija opštine Bečej slabo pošumljena – pre svega šumski pojasevi uz reku Tisu i Veliki Bački kanal mestimično, bagremaci oko salaša, kao i vetrozaštitni pojasevi i drvoredi uz saobraćajnice. Od prizemne vegetacije, najčešća je stepska vegetacija – trave. Navedene informacije nalaze se u dokumentaciji projekta javno – privatnog partnerstva za održavanje zelenila koje je opština Bečej na pet godina poverila konzoricuju privatnih firmi.
Opština Bečej i njeno komunalno preduzeće nemaju dovoljno kapaciteta da se bave problemima koji su nabrojani, stoga su, očito je, deo delatnosti – očuvanje, uređivanje, održavanje i unapređivanje javnih zelenih površina, koji se sprovodi na području celokupne teritorije opštine prepustili privatnom partneru. Nažalost, ni u kreiranju ovog dokumenta građani nisu direktno uključeni, iako, kako se to, verujemo, iz ovog teksta vidi, zainteresovani za rešavanje problema i daju za to smernice i sami se organizuju.
Da je diskusije na inicijativu lokalne samouprave po tom pitanju bilo, verovatno bi jedan od predloga bio taj ili da se pomenut projekat JPP proširi sa održavanjem drveća, a ne samo niskog rastinja, ili da se kreira posve nov i jedinstven predlog projekta. U javne zelene površine ubraja se, kako je to navedeno u projektu JPP sledeće: parkovi, drvoredi, zelene površine na trgovima, zelene površine duž kolskog, pešačkog i biciklističkog saobraćaja, zaštitno zelenilo duž saobraćajnih površina, park šume, spomen parkovi, spomen groblja i zelene površine koje pripadaju stambenoj zgradi u stambenim naseljima.
Da je uključivanje građana u projekte javno – privatnog partnerstva važno, ali da ono za sad nije praksa nijedne lokalne samouprave u Srbiji, govore i ovi primeri iz Bečeja. U pojedinim opštinama poput Topole zbog neuključivanja građana projekti su propadali, a usluge nisu pružane.
Slično se moglo dogoditi i JPP za dimničarske usluge upravo u Bečeju.
Da pomaci u uključivanju građana u procese donošenja odluka i od uticaja za lokalni razvoj govori i činjenica da će pojedine lokalne samouprave obavezati sebe da dosadašnju praksu prekinu. Potpisivanjem sporazuma o upostavljaju svojevrsnog foruma za dijalog između lokalne samouprave i udruženja građana, a samim tim i građana, urediće se uslovi i način saradnje u oblasti većeg učešća građana u procesu planiranja i sprovođenja projekata JPP. Među njima je i opština Bečej, kao i još nekoliko širom Srbije. Sporazum je moguće primeniti i u drugim opštinama, samo je potrebna volja bar jedne strane da pokrene takav proces.
Promene su spore, ali se dešavaju. Iskustva govore da pravovremeno i adekvatno uključivanje građana u projekte JPP osigurava njihovu realizaciju i, ono što je svima važno, kvalitetno pružanje usluga.
Sličan model uključivanja organizacija civilnog društva i građana kod projekata JPP se već godinama koristi u razvijenim zemljama Evrope, najviše u Skandinaviji.
